Poszukiwanie wewnętrznego spokoju

Wasyl Kandyński twierdził, że:
„Nowoczesny człowiek szuka wewnętrznego spokoju, ponieważ jest przez świat zewnętrzny ogłuszony i ma nadzieję znaleźć ukojenie w wewnętrznym milczeniu.”

To stwierdzenie ojca awangardy, obok Kazimierza Malewicza jednego z najważniejszych twórców abstrakcji, brzmi dziś wyjątkowo aktualnie. Pokazali oni, że poprzez sztukę abstrakcyjną możemy odczytywać rzeczywistość i sięgać do jej wewnętrznych mechanizmów. Abstrakcja może być też odpowiedzią na niepokoje i zagrożenia współczesnego świata.

Abstrakcja jako język interpretacji

Kolejne pokolenia twórców interpretują tę myśl, tworząc nowe poziomy znaczeń. Wystawa „How far can you see? – 100% abstrakcji” ukazuje, jak istotną rolę odgrywają idee awangardy w sztuce – od lat międzywojennych po współczesność. Wskazuje na różnorodne aspekty awangardy, a w szerszym ujęciu – odnosi się do trzech kluczowych pojęć: kwadrat, linia, duchowość.

Artyści i dzieła

Prezentujemy prace z różnych kolekcji, tworzone przez kilka pokoleń artystów. Znajdą się tu dzieła:

• Wacława Szpakowskiego – prekursora abstrakcji geometrycznej i twórcy „linii rytmicznej”

• Henryka Stażewskiego, Josefa Albersa, Adama Marczyńskiego, Edwarda Krasińskiego, Zbigniewa Gostomskiego, Freda Sandbacka

• Koji Kamojiego, On Kawary, Józefa Robakowskiego, Stanisława Dróżdża, Marii Stangret, Romy Hałat

Nie sposób wymienić wszystkich, ale warto wspomnieć też tych, których twórczość rzadko gości na wystawach, a którzy są niezwykle istotni dla myśli awangardowej:
Zdzisław Jurkiewicz, Emilia Bohdziewicz, Andrzej Łobodziński, Stefan i Franciszka Themerson.

Wystawa zaprezentuje również prace Michała Martychowca, artysty młodszego pokolenia, który podejmuje dialog z ikoniczną pracą Kazimierza Malewicza.

Artyści tworzyli własny język artystyczny, sięgając po różne media: malarstwo, rysunek, fotografię, film, instalację.

Symboliczny czas i miejsce

Czas i miejsce ekspozycji są znaczące. Mija:

• 110 lat od oficjalnej prezentacji obrazu Kazimierza Malewicza „Czarny Kwadrat na białym tle”, który uznawany jest za symboliczny początek europejskiej awangardy

• 65 lat od wytycznych KC PZPR, które ograniczały obecność abstrakcji na wystawach do 15%

My tymczasem prezentujemy 100% abstrakcji w Kazimierzu Dolnym, miejscu naznaczonym sztuką, gdzie tradycja awangardowa sięga okresu międzywojennego.

Głos Kandyńskiego i współczesny kontekst

Komentarzem do wystawy mogą być także słowa Kandyńskiego:
„Człowiek jest dziś bez reszty opanowany przez zewnętrzne aspekty rzeczy; to, co wewnętrzne, jest dla niego martwe. Jest to ostatni stopień upadku, ostatni krok w ślepej uliczce – dawniej mówiło się zresztą o 'otchłani’, dziś wystarczy skromniejsze określenie 'ślepa uliczka’.”

Tłumacz jego tekstów, Stanisław Fijałkowski, dodaje:
„Współcześnie znowu mówimy 'dno’.”
I pisze dalej:
„[Kandyński] wraz z kilkoma równymi sobie wycisnął swe głębokie piętno na stylu całej epoki, a przed postępową sztuką otworzył nieograniczone perspektywy rozwoju.”